ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద పురాతన శివలింగం

ఇంత భారీలింగానికి భీముడు  మోకాళ్లపై కూర్చొని పుష్పాలు సమర్పించేవాడంట!!!
కుంతీదేవికోసం పాండవులు నిర్మించినదిగా చెప్తారు!!
ఆలయం 115 అడుగుల (35 మీ) పొడవు,
82 అడుగుల (25 మీ) వెడల్పు మరియు 
13 అడుగుల (4 మీ) ఎత్తులో ఉంది.

•••••••••••• • •••••••••••••••••••••••••

భోజ్‌పూర్‌లోని అసంపూర్తిగా ఉన్న భోజేశ్వర్ ఆలయాన్ని గురించి తెలుసుకోండి

 అద్భుతమైన వాస్తవికత ...

మానవులు ఎల్లప్పుడూ రహస్యాలు తెలుసు కోవటానికి ఆసక్తి కలిగి ఉంటారు, ఏదైనా అసంపూర్తిగా ఉన్న కథను లేదా అసంపూర్ణ నిర్మాణాన్ని చూడాలని ఆతృతగా ఉంటారు,అది చాలా సార్లు ఆకర్షణగా మారుతుంది.  అటువంటి మర్మమైన మరియు అద్భుతమైన నిర్మాణం మధ్యప్రదేశ్ రాజధాని భోపాల్ నుండి 32 కిలోమీటర్ల దూరంలో ఉన్న భోజ్పూర్ (రైసన్ జిల్లా) లో ఉంది.

 భోజ్‌పూర్ కొండపై అద్భుతమైన మరియు భారీ, కానీ అసంపూర్ణమైన శివాలయం ఉంది.  దీనిని భోజ్‌పూర్ శివాలయం లేదా భోజేశ్వర్ ఆలయం అని పిలుస్తారు.  ఈ పురాతన శివాలయాన్ని పరామరా రాజవంశం యొక్క ప్రసిద్ధ రాజు భోజా (1010E-1055E) నిర్మించారు. 
 
ఈ ఆలయం 115 అడుగుల (35 మీ) పొడవు, 82 అడుగుల (25 మీ) వెడల్పు మరియు 13 అడుగుల (4 మీ) ఎత్తులో ఉంది.

 ఈ ఆలయం యొక్క అతి పెద్ద లక్షణం ఇక్కడ భారీ శివలింగమే, ఈ శివలింగం యొక్క ప్రత్యేకమైన మరియు భారీ పరిమాణం కారణంగా, భోజేశ్వర్ ఆలయాన్ని ఉత్తర భారతదేశంలోని సోమనాథ్ అని కూడా పిలుస్తారు.  మృదువైన ఎర్ర ఇసుకరాయితో తయారు చేయబడిన ఈ శివలింగం ఒకే రాయి నుండి తయారైంది మరియు ఇది ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద పురాతన శివలింగంగా పరిగణించబడుతుంది.

శివలింగం యొక్క మొత్తం ఎత్తు, 

బేస్ తో సహా, 40 అడుగుల (12 మీ 12) కంటే ఎక్కువ.శివలింగం యొక్క పొడవు 7.5 అడుగుల (2.3 మీ) ఎత్తు మరియు 5.8 అడుగుల (2 మీ) వ్యాసం.ఈ శివలింగం 21.5 అడుగుల (6.6 మీ) వెడల్పు చదరపు బేస్ (జల్హరి) పై వ్యవస్థాపించబడింది.ఆలయం నుండి ప్రవేశించడానికి పడమటి దిశలో మెట్లు ఉన్నాయి.  గర్భగుడి తలుపులకు ఇరువైపులా గంగా మరియు యమున నది దేవతల విగ్రహాలు అలంకరించబడ్డాయి.
దీనితో పాటు, గర్భగుడి యొక్క భారీ పై స్తంభంపై, శివ-పార్వతి, 
బ్రహ్మ-సరస్వతి, 
రామ-సీత మరియు 
విష్ణు-లక్ష్మి దేవతల విగ్రహాలను ఏర్పాటు చేసారు.  ముందు గోడ తప్ప, మిగతా మూడు గోడలలో విగ్రహాలు ఏర్పాటు చేయబడలేదు.  ఆలయ బయటి గోడపై యక్షుల విగ్రహాలు కూడా ఏర్పాటు చేశారు.

 ఈ ఆలయాన్ని చూసినప్పుడు, ఇది కేవలం దేవాలయం మాత్రమే కాదు, దాని భారీ పరిమాణం కాకుండా, ఈ ఆలయంలో అనేక లక్షణాలు ఉన్నాయి.

 దాని పెద్ద గేట్వే యొక్క పరిమాణం మరియు రకం ప్రస్తుతం భారతదేశంలోని ఏ దేవాలయపు ప్రవేశ ద్వారాలలోనూ లేదు ఇదే అతిపెద్దది.  దాని లోపల ఏర్పాటు చేసిన శివలింగం ను చూస్తే, ప్రవేశ ద్వారం యొక్క ఈ ఆకారం సంబంధితంగా కనిపిస్తుంది.  ఈ ఆలయం యొక్క మరొక లక్షణం దాని నాలుగు స్తంభాలు 40 అడుగుల ఎత్తు.  గర్భగుడి యొక్క అసంపూర్తిగా ఉన్న పైకప్పు ఈ నాలుగు స్తంభాలపై ఉంది.

అలాగే, భోజేశ్వర్ ఆలయం పైకప్పు గోపురం.  కొంతమంది పండితులు దీనిని భారతదేశంలో మొట్టమొదటి గోపురం పైకప్పు భవనంగా భావిస్తారు.  భారతదేశంలో గోపురం తయారీ పద్ధతి ఇస్లాం రాకముందే ఉందని ఇది ఒక బలమైన రుజువు.  ఈ ఆలయం భారతదేశంలో ఇస్లాం రాకముందు నిర్మించబడింది, కాబట్టి ఈ ఆలయ గర్భగుడి పైన అసంపూర్తిగా ఉన్న గోపురం పైకప్పు భారతదేశంలో గోపురం లేదా శిఖరాను నిర్మించే పద్ధతికి ప్రత్యక్ష సాక్ష్యం.

కాలేజ్ ఆఫ్ ఏన్షియంట్ ఆర్కిటెక్చర్: 

భోజేశ్వర్ ఆలయం యొక్క విస్తృత వేదికపై ఆలయంలోని ఇతర భాగాలు, మండపాలు, మహామండపాలు మరియు అంతరాలను నిర్మించే ప్రణాళికలు ఉన్నాయి.  ఆలయానికి సమీపంలో ఉన్న రాళ్లపై నిర్మించిన ఆలయ ప్రణాళికకు సంబంధించిన పటాల ద్వారా ఇది చూపబడుతుంది.  ఈ ప్రదేశం యొక్క అద్భుతమైన లక్షణం ఏమిటంటే, భోజేశ్వర్ ఆలయ భౌగోళికం, స్తంభాలు, శిఖర,కలశం మరియు ఇతర దృష్టాంతాలు శిలల ఉపరితలంపై శాసనాలు వంటివి చెక్కబడ్డాయి.

 మనం చుట్టూ చూస్తే, ఆలయంలోని ఇతర భాగాలు, మండపం, మహామండపం మరియు భోజేశ్వర్ ఆలయం యొక్క విస్తృత వేదికపై ఉన్న ఖాళీలను తయారుచేసే అద్భుతమైన ప్రణాళిక ఉందని తెలిసింది.  ఆలయ నిర్మాణం యొక్క నిర్మాణ ప్రణాళిక యొక్క పటాలు మరియు ఇతర వివరాలను ప్రక్కనే ఉన్న రాళ్ళపై చెక్కారు.  దేవాలయ ప్రణాళికకు సంబంధించిన పటాలను స్పష్టంగా చూడవచ్చు.  ఈ నిర్మాణ స్థలం సమకాలీన చేతివృత్తులవారు, వాస్తుశిల్పులు మరియు ఇంజనీర్ల కోసం ఒక కళాశాల లాగా ఉందని అటువంటి స్పష్టమైన పటం మరియు ప్రణాళిక ఉంది.
 ఒక పెద్ద ఆలయ సముదాయాన్ని నిర్మించటానికి ఒక ప్రణాళిక ఉంది, దీనిలో అనేక ఇతర దేవాలయాలు కూడా నిర్మించబడ్డాయి.  ఈ ప్రణాళిక విజయవంతంగా పూర్తయితే ఈ ఆలయ సముదాయం భారతదేశంలో అతిపెద్ద ఆలయ సముదాయాలలో ఒకటిగా ఉండేదని వాస్తుశిల్పులు భావిస్తున్నారు.

 ఈ ఆలయం యొక్క వైభవం: 

దీనిని చూడగానే తయారవుతుంది మరియు ఎంత భారీ రాళ్ళు వచ్చాక, ఇంత ఎత్తుకు రవాణా చేయబడటం కూడా ఆశ్చర్యమేనా?  కానీ ఆలయం వెనుక ఒక వాలు ఉంది, ఇది నిర్మాణంలో ఉన్న ఆలయ సమయంలో భారీ రాళ్లను మోయడానికి ఉపయోగించబడింది.

 ప్రపంచంలో ఎక్కడైనా, అటువంటి పురాతన గొప్ప నిర్మాణ సాంకేతికత నిర్మాణానికి అవసరమైన పదార్థాల నిర్మాణానికి ఇకపై కనిపించదని ఇక్కడ పేర్కొనడం విలువ.  భోజేశ్వర్ ఆలయంలో 
70టన్నుల బరువున్న భారీ రాళ్లను ఆలయ పైభాగానికి ఎలా రవాణా చేశారనేదానికి ప్రత్యక్ష రుజువుగా చూడవచ్చు.

 పురాతన శాస్త్రం యొక్క నమూనా: ప్రాచీన భారతీయ చేతిపనుల మరియు వాస్తుశిల్పాలను తయారుచేసే సాంకేతికత ఖచ్చితంగా భిన్నంగా ఉంటుంది.పర్మార్ రాజవంశం యొక్క గంభీరమైన రాజు భోజ్ తన ప్రసిద్ధ పుస్తకం సమరగణసూధర్ ఆధారంగా ఈ భారీ ఆలయాన్ని నిర్మించాడని చెప్పడం విశేషం. సమరంగనసూధధర భారతీయ వాస్తుశిల్పానికి సంబంధించిన పుస్తకం.

 ఈ పుస్తకంలో నగర ప్రణాళిక, భవన నిర్మాణ హస్తకళలు, ఆలయ హస్తకళలు, శిల్పం మరియు భంగిమలతో కూడిన వాయిద్యాలు ఉన్నాయి.  వాయిద్యాల వివరణ ఉంది (అధ్యాయం 31, 'యంత్రవిధన్' అని పిలుస్తారు), దీనిలో ఆధునిక హైడ్రాలిక్స్ సిద్ధాంతం కూడా భారీ వస్తువులను ఎత్తుకు ఎత్తడానికి వివరంగా వివరించబడింది.

 అసంపూర్తిగా ఉన్న ఆలయం యొక్క అసంపూర్తి రహస్యం: కానీ ఈ అద్భుతమైన ఆలయం కూడా ధృవీకరించని, పరిష్కరించని రహస్యాన్ని కలిగి ఉంది.  భోజేశ్వర్ ఆలయ నిర్మాణం అసంపూర్ణంగా ఉంది.  నిర్మాణ పనులను వెంటనే ఆపివేసి ఉండాలని తెలుస్తోంది.  దాని నిర్మాణం ఎందుకు అసంపూర్తిగా ఉందనే దానిపై చరిత్రలో ఎటువంటి ఆధారాలు లేవు, అయితే ఈ ఆలయాన్ని ఒకే రాత్రిలో నిర్మించాల్సి ఉందని ప్రజల అభిప్రాయం ఉంది, కాని రూఫింగ్ పనులు ఉదయం పూర్తయ్యే ముందు జరిగాయి, కాబట్టి నిర్మాణం అసంపూర్తిగా ఉంది. .

 దీనికి కారణాలు ఇంతవరకు తెలియకపోయినా, ప్రకృతి విపత్తు, వనరుల సరఫరా లేకపోవడం లేదా యుద్ధం ప్రారంభం వల్ల ఇది జరిగి ఉండవచ్చని చరిత్రకారులు ఊహిస్తున్నారు.  బహుశా భోజా రాజు మరణంతో కూడా, ఈ రకమైన నిర్మాణాన్ని ఆపడం తార్కికంగా అనిపిస్తుంది.
 కొంతమంది పండితులు మొత్తం లోడ్ యొక్క సరైన అంచనాలో గణిత నిర్మాణ లోపం కారణంగా నిర్మాణ కాలంలోనే పైకప్పు కూలిపోయి ఉండవచ్చునని నమ్ముతారు.  అప్పుడు భోజ్ రాజు ఈ లోపం కారణంగా ఆలయాన్ని పునర్నిర్మించకుండా ఆపివేసినాడు కావచ్చు.
 విభిన్న అభిప్రాయాలు: భోజేశ్వర్ శివ మందిరం ఒక రకమైన అంత్యక్రియల స్మారక చిహ్నం అని చాలా మంది పండితులు అభిప్రాయపడ్డారు.  ఈ రకమైన దేవాలయాలను స్వర్గహారణ-ప్రసాద అని పిలిచేవారు.  ఈ రకమైన దేవాలయాలలో, ఒకే శిఖరానికి బదులుగా రాతి బ్లాక్స్ ఉపయోగించబడతాయి.  అతని అంచనా ప్రకారం, రాజా భోజ్ తన దివంగత తండ్రి సింధురాజ్ లేదా తౌ వకాపతి ముంజ్ కోసం ఈ ఆలయాన్ని నిర్మించి ఉండవచ్చు.

 ఇతిహాసాలు ఏమి చెబుతున్నాయి: ఈ ఆలయ నిర్మాణం గురించి రెండు కథలు ఉన్నాయి.  మొదటి పురాణం ప్రకారం, ఈ శివాలయాన్ని వనవాస సమయంలో పాండవులు నిర్మించారు.  భీముడు మోకాళ్లపై కూర్చుని ఈ శివలింగం మీద పువ్వులు అర్పించేవాడు.  ఈ శివలింగం అదే రాత్రి ద్వాపర యుగంలో పాండవులు మాతా కుంతి ఆరాధన కోసం నిర్మించారు.  తెల్లవారుజామున, పాండవులు అదృశ్యమయ్యారు మరియు ఆలయం అసంపూర్ణంగా ఉంది.

 దీనితో పాటు ఈ ఆలయానికి సమీపంలో బేత్వా నది ఉంది.  కుంతి కర్ణుడిని విడిచిపెట్టిన పురాణం కూడా ప్రబలంగా ఉంది.
 రెండవ నమ్మకం ప్రకారం, ఈ ఆలయాన్ని 11 వ శతాబ్దంలో మధ్య భారత  యొక్క పర్మార్ రాజవంశం రాజు భోజ్ దేవ్ నిర్మించారు.  రాజా భోజ్‌దేవ్ చాలా గంభీరమైన మరియు నేర్చుకున్న రాజు.  అతను కళ, వాస్తుశిల్పం మరియు అభ్యాసానికి గొప్ప పోషకుడిగా పరిగణించబడ్డాడు, అతను 11 కంటే ఎక్కువ పుస్తకాలను కూడా రాశాడు.

 ప్రస్తుతం: ఈ ఆలయం చారిత్రక స్మారక చిహ్నంగా భారత పురావస్తు సర్వే ఆధ్వర్యంలో ఉంది.  ఈ ఆలయానికి అంకితమైన పురావస్తు మ్యూజియం కూడా ఆలయానికి సమీపంలో నిర్మించబడింది.  ప్రతి సంవత్సరం శివరాత్రి సందర్భంగా రాష్ట్ర ప్రభుత్వం భోజ్‌పూర్ పండుగను నిర్వహిస్తుంది.

- Medenti Srinivas