Adhi Sankara has written very many great Stotras (prayers) but here is a unique prayer, which is not only a prayer but the summary of all the philosophy that he has taught. Even during his time, this stotra was difficult to comprehend and it became necessary for one of his disciples, Sureshwaracharya to write a commentary called Manasollasa to this stotra. There are large number of books and commentaries on this commentary itself.

 

Sri Dakshinamurthi Stotram

 

Mouna Vyakhyaa prakatitha, para,

Brahma thathwam yuvanam,

Varshishthaanthe vasadrushiganai,

Ravrutham brahma nishtaihi,

Acharyendram kara kalihtha

chinmudram ananda murtim,

Swathmaramam mudhitha vadanam,

Dakshinamurthi meede.

 

Viswam darpana drusyamana

Nagari thulyam nijantargatham,

Pasyannathmani mayaya bahirivoth,

Bhutham yatha nidraya,

Yah sakshath kuruthe prabodha samaye,

Swathmanamevaa dwayam,

Thasmai sri guru murthaye nama idam,

Sree Dakshinamurthaye., 2

 

Beejasyanthari vankuro jagadidam,

Pragnirvikalpam

punarmayakalpitha desa kala kalanaa,

Vaichithrya chithrikrutham,

Mayaveeva vijrumbhayathyapi maha,

Yogeeva yah swechaya,

Thasmai sri guru murthaye nama idam,

Sree dakshinamurthaye., 3

 

Yasyaiva sphuranam sadathmaka

Masath Kalparthagam bhasathe,

Sakshaath thathwamaseethi veda vachasa,

Yobodha yathya sritaan,

Yath saksht karanath bhavenna

punaraaavrithir bhavambhonidhow,

Thasmai sri guru murthaye nama idam,

Sree dakshinamurthaye., 4

 

Nanachidhra ghato dhara sthitha

mahadeepa prabha bhaswaram,

Jnanam yasya thu chakshuradhi karana,

Dwara bahih spandathe,

Jaanameethi thameva bhaantham

anubhath yethath samastham jagat,

Thasmai sri guru murthaye nama idham,

Sree dakshinamurthaye., 5

 

Deham pranam apeendriyanyapi chalaam,

Budhim cha soonyam viduhu,

Stree balandha jadopamaa sthvaha mithi,

Bhrantha bhrusam vadinaha,

Maya sakthi vilasa kalpitha maha,

Vyamoha samharine,

Thasmai sri guru murthaye nama idam,

Sree dakshinamurthaye., 6

 

Rahu grastha divakarendu sadrusho,

Maya samachadanath,

Sanmathrah karanopa samharanatho,

Yo abhoot sushupthah pumaan,

Pragaswapsaamithi prabodha samaye,

Yah prathyabignayathe,

Thasmai sri guru murthaye nama idam,

Sree dakshinamurthaye., 7

 

Balyadishwapi jagradadishu thadha,

Sarva svavasthaaswapi,

Vyavrutha swanuvarthamana

mahamithyantah sphurantham sada,

Svathmaanam prakateekarothi bajathaam,

Yo  bhadraya mudraya,

Thasmai sri guru murthaye nama idam,

Sree dakshinamurthaye., 8

 

Viswam pasyathi karya karana thaya,

Swa swami sambandathaha,

Sishyacharya thaya thadaiva pithru,

Puthradhyathmana bedatha,

Swapne Jagrathi va ya esha purusho,

Maya Paribhramithaha,

Thasmai sri guru murthaye nama idam,

Sree dakshinamurthaye., 9

 

Bhoorambaamsah analo anilombara,

Maharnadho himamasuh puman,

Ithyabhathi characharathmakamidam,

Yasyaiva murthyashtakam,

Nanyath kinchana vidhyathe vimrusathaam,

Yasmath parasmath vibho,

Thasmai sri guru murthaye nama idam,

Sree dakshinamurthaye., 10

 

Sarvathmathva mithi sphutikruthamidam,

Yasmadamushmin sthave,

Thenasya sravanath thadartha mananath,

Dyanascha Sankeerthanath,

Sarvathmathva maha vibhuthi sahitham,

Syadheeswarasthvam svathaha,

Siddhyeth thath punarashtadha parinatham,

Chaisvaryamvayhatham., 11

 

Vata vitapi sameepe bhoomi bhage nishannam

Sakala muni janaanam jnaana daataa ramaarath

Tribhuvana gurumeesam dhakshinamurthi devam

Janana marana dukha cheda daksham namaami

 

 

Chitram Vata tharur mule vruddha,

Sishya, Guror Yuva,

Gurostu mounam vykhyanam,

Sishyasthu chhinna samsayaha

Chidghanaaya mahesaaya

Vatamoola nivasine

Sachidananda roopaya

Dakshinamoorthaye namaha

 

Om nama pranavarthaya,

Suddha jnanaika moorthaye nama,

Nirmalaya prasanthaya,

Sri Dakshinamurthaye nama.

 

Gurave sarva lokaanam,

Bishaje bhava roginaam,

Nidhaye sarva vidhyanam,

Sri Dakshinamurthaye nama.

 

श्री दक्षिणामूर्ति स्तोत्रं

 

मौन व्याख्या प्रकटित, पर

ब्रह्म तत्वं युवानं ,

वर्षिष्टांते वसदृषिगणै   

रावृतं ब्रह्म निष्ठैः   

आचार्येन्द्रं कर कलित 

चिन्मुद्रम् आनंद मूर्तिं,

स्वात्मारामं मुदित वदनं ,

दक्षिणामूर्ति मीडे

 

विश्वं दर्पण दृस्य्मान 

नगरी तुल्यं निजांतर्गतं,

फस्यन्नात्मनि मायया बहिरिवोत् ,

भूतं यथा निद्रया ,

यः साक्षात कुरुते प्रबोध समये ,

स्वात्मान मेवा अद्वयं    

तस्मै श्री गुरु मूर्तये नम इदं ,

श्री दक्षिणामूर्तये    2

 

बीजस्यांत रिवांकुरो जगदिदं ,

प्राज्ञिर्विकल्पम्         

पुनर्मायाकल्पित देश काल कलना ,

वैचित्र्य चित्रीकृतम् ,

मायावीव विजृम्भयत्यपि महा ,

योगीव यः स्वेच्छया ,

तस्मै श्री गुरु मूर्तये नम इदं ,

श्री दक्षिणामूर्तये, 3

 

यस्यैव स्फुरणं सदात्मक

मसत् कल्पार्थगम भासते ,

साक्षात तत्वमसीति वेद वचसा ,

योबोधा यत्य़ा श्रितान् ,

यत साक्षात् करणात् भवेन्न 

पुनरावृत्तिर भवांभोनिधौ ,  

तस्मै श्री गुरु मूर्तये नम इदं ,

श्री दक्षिणामूर्तये , 4

 

नानाचिद्र घटो  दर स्थित

महादीप प्रभा भास्वरं ,

जनानं यस्य तु चक्षुरादि करण ,

द्वारा बहिः स्पन्दते ,

जानामीति तमेव भांतम 

अनुभात एतत् समस्तं जगत ,

तस्मै श्री गुरु मूर्तये नम इदं ,

श्री दक्षिणामूर्तये ., 5

 

देहं प्राणं अपीन्द्रियाण्यपि  चलां ,  

बुद्धिम च शून्यं विदुः ,

स्त्री बालांध जडोपमा स्तवः मिति ,

भ्रांता भृशं वादिनः

माया शक्ति विलास कल्पित महा ,

व्यामोह संहारिणे ,

तस्मै श्री गुरु मूर्तये नम इदं ,

श्री दक्षिणामूर्तये ., 6

राहु ग्रस्त दिवाकरेंदु सदृशो ,

माया समाच्छादनात्,

सन्मात्रः करणोप सम्हरणतो ,

यो अभूत् सुषुप्तः पुमान ,

प्रागस्वाप्समिति प्रबोध समये ,

यः प्रत्यभिज्ञायते ,

तस्मै श्री गुरु मूर्तये नम इदं ,

श्री दक्षिणामूर्तये    7

 

बाल्यादिष्वपि जाग्रदादिषु तथा ,

सर्वा स्ववस्थास्वपि ,

व्यावृत्ता स्वनुवर्तमान

महमित्यंतः स्फुरंतम् सदा ,

स्वात्मानं प्रकटीकरोति  भजतां ,

यो भद्रया मुद्रया ,

तस्मै श्री गुरु मूर्तये नम इदं ,

श्री दक्षिणामूर्तये., 8

 

विश्वम पश्यति कार्य कारण तया ,

स्व स्वामी संबंधतः ,

शिष्याचार्य तया तथैव पित्रु

पुत्रा द्यात्मना भेदतः ,

स्वप्ने जाग्रति वा य एष पुरुषो ,

माया परिभ्रामितः ,

तस्मै श्री गुरु मूर्तये नम इदं ,

श्री दक्षिणामूर्तये., 9

 

भूरम्भाम्सः अनलो अनिलोंबर    ,महरनाथा

महर्नाथो हिमांशुः पुमान ,

इत्याभाति चरचरात्मकमिदं ,

यस्यैव  मूर्त्यष्टकं   ,

नान्यत् किंचन विद्यते विमृशतां ,

यस्मात् परस्मात् विभो ,

तस्मै श्री गुरु मूर्तये नम इदं ,

श्री दक्षिणामूर्तये., 10

 

सर्वात्मत्वा मिति स्फुटीकृतमिदं ,

यस्मा दमुष्मिं स्तवे ,

तेनास्य श्रावणात् तदर्थ मननात्  ,

ध्यनाश्च संकीर्तनात् ,

सर्वात्मत्व महा विभूति सहितं ,

स्यादीश्वरत्वं स्वतः ,

सिद्ध्येत् तत पुनरष्टधा परिणतं 

चैश्वर्य  मव्याहतं  ., 11

 

वट विटपि समीपे भूमि भागे निषण्णं

सकल मुनि जनानां ज्ञान दाता रमारात्

त्रिभुवन गुरुमीशं दक्षिणामूर्ति देवं

जनन मरण दुःख च्छेद दक्षं नमामि

 

 

चित्रं वट तरूर् मूले वृद्धा

शिष्या, गुरोर् यूवा ,

गुरोस्तु मौनं व्यख्यानां,

शिष्यास्तु च्छिन्न संशयः

चिद्घनाय महेशाय 

वटमूल निवासिने

सच्चिदानंद रूपाय

दक्षिणामूर्तये नमः

 

ॐ नमः प्रणवार्थाय   ,

शुद्ध ज्ञानैक मूर्तये ,

निर्मलाय प्रशान्ताय ,

श्री दक्षिणामूर्तये नमः 

 

गुरवे सर्व लोकानां ,

भिषजे भव रोगिनाम् ,

निधये सर्व विद्यानां ,

श्री दक्षिणामूर्तये नमः

 

శ్రీ దక్షిణామూర్తి స్తోత్రం

 

మౌన వ్యాఖ్యా ప్రకటిత, పర

బ్రహ్మ తత్వం యువానం ,

వర్షిష్టాంతే వసద్రుషి గణై 

రావ్రుతం బ్రహ్మనిష్టైః  

ఆచార్యేన్ద్రం కర కలిత 

చిన్ముద్రం ఆనంద మూర్తిం ,

స్వాత్మారామం ముదిత వదనం ,

దక్షిణామూర్తి మీడే   .

 

విశ్వం దర్పణ దృశ్యమాన 

నగరీ తుల్యం నిజాంతర్గతం ,

పశ్యాన్నాత్మని మాయయా బహిరివోత్ ,

భూతం యథా నిద్రయా ,

యః సాక్షాత్ కురుతే ప్రబోధ సమయే ,

స్వాత్మానమేవా అద్వయం ,

తస్మై శ్రీ గురు మూర్తయే నమ ఇదం ,

శ్రీ దక్షిణామూర్తయే  2

 

బీజస్యాంతరి వాంకురో జగదిదం ,

ప్రాజ్ఞిర్వికల్పం    

పునర్మాయాకల్పిత దేశ కాలకలనా,

వైచిత్ర్య చిత్రీకృతం,

మాయావీవ విజ్రుంభయత్యపి మహా ,

యోగీవ యః స్వేచ్ఛయా ,

తస్మై శ్రీ గురు మూర్తయే నమ ఇదం ,

శ్రీ దక్షిణామూర్తయే  3

 

యస్యైవ స్ఫురణం సదాత్మక

మసత్ కల్పార్థగం భాసతే ,

సాక్షాత్ తత్వమసీతి వేద వచసా ,

యో బోధయ త్యాశ్రితాన్ ,

యత్ సాక్షాత్ కరణాత్ భవేన్న 

పునరావృత్తిర్ భవాంభోనిధౌ ,

తస్మై శ్రీ గురు మూర్తయే నమ ఇదం ,

శ్రీ దక్షిణామూర్తయే., 4

 

నానాచ్ఛిద్ర ఘటో దర స్థిత

మహాదీప ప్రభా భాస్వరం ,

జ్ఞానం యస్య తు చక్షురాది కరణ ,

ద్వారా బహిః  స్పందతే ,

జానామీతి తమేవ భాంతం 

అనుభాత్ ఏతత్ సమస్తం జగత్ ,

తస్మై శ్రీ గురు మూర్తయే నమ ఇదం ,

శ్రీ దక్షిణామూర్తయే., 5

 

దేహం ప్రాణం అపీంద్రియాణ్యపి చలాం ,

బుదిం చ శూన్యంవిదుః ,

స్త్రీ బాలాంధ జడోపమా స్త్వహమితి ,

భ్రాంతా భ్రుశం వాదినః ,

మాయా శక్తి విలాస కల్పిత మహా ,

వ్యామోహ సంహారిణే ,

తస్మై శ్రీ గురు మూర్తయే నమ ఇదం ,

శ్రీ దక్షిణామూర్తయే., 6

 

రాహు గ్రస్త దివాకరేందు సదృశో ,

మాయా సమాచ్ఛాదనాత్ ,

సన్మాత్రః కరణోప సంహరణతో ,

యో అభూత్ సుషుప్తః పుమాన్ ,

ప్రా గస్వాప్స మితి ప్రబోధ సమయే ,

యః ప్రత్యబిజ్ఞాయతే ,

తస్మై శ్రీ గురు మూర్తయే నమ ఇదం ,

శ్రీ దక్షిణామూర్తయే., 7

 

బాల్యాదిష్వపి జాగ్రదాదిషు తథా ,

సర్వా స్వవస్థాస్వపి ,

వ్యావృత్తా స్వనువర్తమాన

మహమిత్యంతః  స్ఫురంతం సదా ,

స్వాత్మానం ప్రకటీకరోతి భజతాం ,

యో భద్రయా ముద్రయా ,

తస్మై శ్రీ గురు మూర్తయే నమ ఇదం ,

శ్రీ దక్షిణామూర్తయే., 8

 

విశ్వం పశ్యతి కార్య కారణ తయా ,

స్వ స్వామి సంబందతః ,

శిష్యాచార్య తయా తథైవ పితృ  ,

పుత్రా  ద్యాత్మనా భేదతః ,

స్వప్నే జాగ్రతి వా య ఏష పురుషో ,

మాయా పరిభ్రామితః ,

తస్మై శ్రీ గురు మూర్తయే నమ ఇదం ,

శ్రీ దక్షిణామూర్తయే., 9

 

భూరంభాంసః అనలో అనిలోంబర ,

మహర్ నాథో హిమాంశుః పుమాన్ ,

ఇత్యాభాతి చరచరాత్మకమిదం ,

యస్యైవ మూర్త్యష్టకం ,

నాన్యత్ కించన విద్యతే విమృశతాం ,

యస్మాత్ పరస్మాత్ విభో ,

తస్మై శ్రీ గురు మూర్తయే నమ ఇదం ,

శ్రీ దక్షిణామూర్తయే., 10

 

సర్వాత్మత్వ మితి స్ఫుటీకృత మిదం   ,

యస్మా దముష్మిం స్తవే ,

తేనాస్య శ్రవనాత్ తదర్థ మననాత్ ,

ధ్యానాత్ చ సంకీర్తనాత్ ,

సర్వాత్మత్వ మహా విభూతి సహితం ,

స్యా దీశ్వరత్వం స్వతః ,

సిద్ధ్యేత్ తత్ పునరష్టధా పరిణతం ,

చైశ్వర్య  మవ్యాహతమ్. , 11

 

వట విటపి సమీపే భూమి భాగే నిషణ్ణం

సకల ముని జనానాం జ్ఞాన దాతా రమారాత్

త్రిభువన గురుమీశం దక్షిణామూర్తి దేవం

జనన మరణ దుఃఖఛ్చేద దక్షం నమామి

 

 

చిత్రం వట తరూర్ మూలే వృద్ధా ,

శిష్యా, గురోర్ యువా ,

గురోస్తు మౌనం వ్యాఖ్యానం ,

శిష్యాస్తు చ్ఛిన్న సంశయాః 

ఛిద్ఘనాయ మహేశాయ 

వటమూల నివాసినే 

సచ్చిదానంద రూపాయ

దక్షిణామూర్తయే నమః

 

ఓం నమః  ప్రణవార్థాయ   ,

శుద్ధ జ్ఞానైక మూర్తయే  ,

నిర్మలాయ ప్రశాంతాయ ,

శ్రీ దక్షిణామూర్తయే నమః

 

గురవే సర్వ లోకానాం ,

భిషజే  భవ  రోగినాం   ,

నిధయే సర్వ విద్యానాం   ,

శ్రీ దక్షిణామూర్తయే  నమః